PRYMAS TYSIĄCLECIA (10)
Posoborowe przesłanie dla Kościoła
Obchody jubileuszu Tysiąclecia Chrztu Polski poprzedziło kilka niezwykle ważnych – zarówno w skali Kościoła Powszechnego jak i Kościoła Polskiego – wydarzeń. W okresie: 11.10.1962 r. – 8.12.1965 r. odbywał się przełomowy dla odnowy Kościoła Sobór Watykański II, na którym polscy biskupi odegrali ogromną rolę, w przeważającej mierze reprezentując Kościół katolicki zza „żelaznej kurtyny”, gdyż poza ponad 20 biskupami z Polski, z bloku tzw. państw socjalistycznych przybywali jedynie pojedynczy przedstawiciele reprezentujący Węgry i Czechosłowację.
Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński, biskup wrocławski Bolesław Kominek, a przede wszystkim biskup krakowski Karol Wojtyła należeli do najaktywniejszych hierarchów, autentycznie mających wpływ na kształtowanie oblicza posoborowego Kościoła katolickiego.
To właśnie oni, wśród 36 innych polskich hierarchów, podpisali list do biskupów niemieckich, zawierający tak często krytykowany potem przez niektórych zwrot, wyrwany z kontekstu opisywanych okoliczności i przetłumaczony jako: „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”.
List ten jest jednym z wielu, jakie Episkopat Polski wystosował także do dostojników innych Episkopatów, zapraszając ich na obchody Milenijne w Polsce.
„Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci w Chrystusowym urzędzie pasterskim”, pochodzi z 1965 r. i było napisane w nawiązaniu do wcześniejszych rozmów toczonych między przedstawicielami obu episkopatów na temat wzajemnych stosunków między narodami Polskim i Niemieckim, jakie kształtowały się na przestrzeni wieków i zaczynało się od słów: „Przewielebni Bracia Soborowi!”, które to słowa określają wprost jego adresatów. Dużo miejsca poświęcono w nim ostatniej wojnie i jej skutkom, m. in. takim jak: wytyczenie nowych granic, a co za tym idzie – przesiedleniom i wielu krzywdom z tym związanym, jak konieczność pozostawienia ojcowizny, dobytku itd.
List zawierał zdanie: „W tym jak najbardziej chrześcijańskim, ale i bardzo ludzkim duchu wyciągamy do Was, siedzących tu na ławach kończącego się Soboru, nasze ręce oraz udzielamy wybaczenia i prosimy o nie”, które wywołało oburzenie ówczesnych władz polskich. List napisany został w duchu postawy chrześcijańskiej, która wypływa ze źródła Bożej Mądrości – nauki przekazanej ludziom przez Syna Bożego Jezusa Chrystusa. Wzywał do dialogu i stanowił bardzo ważny krok na drodze do pojednania polsko – niemieckiego w bardzo trudnym czasie, gdy od ostatniej wojny minęło dopiero 20 lat, a pamięć społeczeństwa polskiego o doznanych ze strony zbrodniarzy wojennych krzywdach była wciąż bardzo żywa.
Po powrocie biskupów polskich do kraju wywiązała się ostra nagonka władz wobec Kościoła, a szczególnie w stosunku do Prymasa oraz biskupów: Karola Wojtyły i Bolesława Kominka. Tym razem władze poparła część społeczeństwa, które pamiętało czas okupacji hitlerowskiej, a teraz w swych ocenach zdane było na wiadomości przekazywane przez rządową propagandę, która chciała wykorzystać dokument do swych celów politycznych i spowodować odwrócenie się społeczeństwa od Kościoła. Treść Listu dotykała niezmiernie ważnego problemu przebaczenia i pojednania narodów w kontekście ogromnych krzywd doznanych przez niezliczone rzesze ludzi w wyniku ostatniej wojny. Upływ czasu i dobro całej ludzkości domagało się podjęcia konkretnych działań na drodze przełamywania wzajemnych uprzedzeń, tym bardziej, że w wyniku podjętych tuż po zakończeniu wojny działań, w latach 1945 – 1949, dokonano osądzenia zbrodniarzy wojennych III Rzeszy Niemieckiej.
Utrzymany w duchu miłości chrześcijańskiej List, był głębokim przesłaniem, którego źródeł można upatrywać w Modlitwie Pańskiej „Ojcze Nasz”, jak również w całym przekazie Nowego Testamentu, w tym w nauczaniu Apostoła Narodów św. Pawła: „Jako więc wybrańcy Boży – święci i umiłowani – obleczcie się w serdeczne miłosierdzie, dobroć, pokorę, cichość, cierpliwość, znosząc jedni drugich i wybaczając sobie nawzajem, jeśliby ktoś miał zarzut wobec kogoś: jak Pan wybaczył wam, tak i wy.” (Kol. 3, 12-13).
Wybaczenie to jedyna droga do wyzbycia się negatywnych odczuć, emocji i chęci odwetu. Tylko taka postawa otwiera przestrzeń dobrej przyszłości w pokoju.
Dopiero po latach okazało się jak wielkie znaczenie dla unormowania stosunków w Europie miało napisanie tego listu w duchu chrześcijańskiego pojednania.
List zawierał również zaproszenie dla Episkopatu Niemiec na Millenium Chrztu Polski. Zaproszenie zostało przyjęte.
Niezwykle ważnym wydarzeniem podczas Soboru było ogłoszenie przez papieża Pawła VI Maryi Matką Kościoła w dniu 21 listopada 1964 r. Było to niejako osobiste zwycięstwo Prymasa Polski, który od dłuższego czasu o to zabiegał i był inicjatorem tej sprawy. Wcześniej rozmawiał na ten temat z ówczesnym Papieżem, wyrażając pragnienie oddania Bożej Matce Kościoła i świata w opiekę. Pragnienie to urzeczywistniło się tuż po ogłoszeniu przez Ojca Świętego Konstytucji dogmatycznej o Kościele, wypracowanej na trzeciej sesji Soboru.
ba-sta